نکات مهم واساسی در تفسیر قرآن

خواننده گان گرامی! مهمترین چیزی که در تفسیر قرآن عظیم الشان بسیار مؤثر است داشتن معلومات کافی در زمینه های خاصی می باشد.

اکثر مفسران و محققان قرآنی و یا کتب علوم قرآنی، خود فصلی را به علوم مورد نیاز در تفسیر اختصاص داده و علومی را که از دیدگاه خود برای تفسیر ضروری می‏دانستند، متذکر گردیده‏ اند و اهم علوم یاد شده در این مورد که تقریبا اکثر و قریب به اتفاق مفسران و محققان به آن اشاره کرده ‏اند، بدین‏ قرار است: 
    1- علوم ادبی (لغت، اشتقاق، صرف و نحو) 
    2- علوم بلاغی (معانی، بیان، بدیع) 
    3- علوم قرآن (قرائات، ناسخ و منسوخ، محکم و متشابه و..) 
    4- علوم استنباط معرفت دینی (اصول فقه، فقه) 
    5- علوم الحدیث (درایه و رجال) 
    6- علم کلام، علم تاریخ و... 
    بنابراین کسی که بخواهد در تفسیر صاحب نظر گردد، لازم است مقدمات علم تفسیر را بیاموزد، البته باید متذکر شد که داشتن معلومات تفسیری برای هر فردی با مطالعه کتب تفسیری در حد خودش ممکن می‏باشد.
پس از آن روش عملی آن مهم است که غالبا به مواردی همچون: تعریف مصطلحات،  معنای ظاهر، منطوق و مفهوم، محدوده بحث، کشف مراد آیات، زمان نزول آیات، مکان نزول آیات، سبک گفتاری قرآن، سیاق آیات، شان متکلم، شان مخاطب و در آخر نتیجه گیری باید توجه نمود. 
البته لازم است بدانید که تفسیر گفتن در کلاس ها و یا مجالس با نوشتن کتب و متون تفسیر از حیث روش تفاوت هایی دارد، در صورتی که فرد بخواهد در کلاس یا شبه آن به تفسیر بپردازد لازم است به نکات ویژه ای توجه داشته باشد: 
1- توجه به حوصله مردم و فرصت آن ها «علم الله ان فیکم ضعفا... خفف الله » . 
2- توجه و وضعیت جسمی (چنانچه در لحظه افطار دعا یک سطر است) . 
3- توجه به سطح فهم مردم «بلسان قومه » ، «افلا ینظرون الی الابل » ، «و الی السماء» . 
4- توجه به نیازهای مردم و نپرداختن به بیان مطالب و اطلاعات غیرضروری و بی فایده یا یاس آور «قل الله اعلم بما لبثوا» . 
5- پرهیز از به کارگیری اصطلاحات فنی و طرح مباحث دقیق ادبی. 
6- پرهیز از حاشیه رفتن بی جا که منجر به فراموش کردن اصل موضوع شود. 
7- پرهیز از فاصله طولانی با مخاطب عمودی (منبر بلند) یا افقی. 
8- پرهیز از سخنرانی همراه با داد و فریاد و صدای یکنواخت. 
9- پرهیز از رکود جسمی که گوینده مانند مجسمه باشد. (شما در چند دقیقه نماز، انواع حرکت ها را می بینید و در ماه رجب به مناسبت «حرم شیبتی » ، دست به ریش گرفته می شود) . 
10- دیدن کلاس های دیگران و یاد گرفتن تجربه های دیگران. 
11- سؤال از مستمعین مختلف درباره کم و کیف جلسه. 
12- پذیرفتن انتقادات شفاهی و کتبی. 
13- کمک گرفتن از افراد قوی در بازگو کردن درس قبل به صورت داوطلب. 
14- نوشتن یک آیه با خط زیبا روی تابلو در چند شب به گونه ای که همه مردم با آن انس بگیرند. 
15- تفسیر از 5 دقیقه شروع و حداکثر بیست دقیقه بیشتر طول نکشد. ناگفته پیداست که شیوه تفسیر گفتن، با خطابه و حماسه فرق دارد. 
16- از آیاتی شروع کنیم که مخاطبین با آن آشنا هستند. نظیر سوره های آخر قرآن. 
17- آیاتی را تفسیر کنیم که موضوع روز و مورد نیاز باشد. مانند: غیبت، رشوه، ازدواج، همسرداری، تهاجم فرهنگی و ... . 
18- در تفسیر گفتن لازم نیست تمام آیات به ترتیب بحث شود، می توان آیاتی را انتخاب و تفسیر کرد. 
وحیدالله اعظمی